MEDAR Araştırma – Analiz

dokuz8AKADEMİ Türkiye’nin toplumsal, ekonomik ve siyasal yapısının bir parçası olarak medyanın özelliklerini kavramaya yarayacak, bu çerçevede medyanın dönüşüm sürecini, bu dönüşüm sürecinin hangi sosyal, toplumsal, ekonomik, siyasal gelişmelerin ürünü olduğunu, ne tür özgünlüklere ve etkilere sahip olduğunu anlamaya yönelik alan araştırmaları yapmaktadır. Medya alanında tarihsel ve güncel gelişmeleri açığa çıkarmaya yönelik bu alan araştırmaları yüz yüze anket, derinlemesine mülakat, online vb. araştırma yöntemleriyle hayata geçirilmektedir.

Sosyal Medya Yasasının Basın Özgürlüğü Üzerine Etkileri İzleme Araştırması’nın amacı, Temmuz 2020’de mecliste kabul edilerek 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Medya Yasası’nın bağımsız medya üzerindeki etkilerinin izlenmesi, yurttaşların haber alma hakkı, basın özgürlüğü ve genel itibariyle ifade hürriyetine dair getirilen hak ve hürriyet ihlallerinin tespit edilmesidir. Bu bağlamda MEDAR’ın İsviçre Büyükelçiliği Türkiye ve ETKİNİZ desteğiyle yürüttüğü projede Ekim 2020-Ekim 2021 arasında tarama kapsamına alınan 36 kuruma yönelen kaldırma emirleri incelendi. 

MEDAR yerel medyadaki çalışma koşulları ve mesleki hak ihlallerine yönelik politikalar oluşturulabilmesi için gerekli veri altyapısını sağlayacak uygun hak izleme, durum tespiti ve ihtiyaç analizi yöntemlerinin geliştirilmesi hedefiyle “Yerel Medya Hak izleme ve İhtiyaç Analizi Yöntem Araştırması” projesini başlattı. Sivil Düşün AB programı desteğiyle yürütülen proje kapsamında yerel medya alanında faaliyet yürüten gazeteciler, sivil toplum çalışanları, mesleki birlik & sendika temsilcileri ve akademik uzmanlar ile çalıştaylar yürütüldü. Bu çalıştaylar sonucunda, yerel medyada karşılaşılan mesleki hak ihlalleri, bu ihlallerin tespitinde kullanılması gereken hak izleme yöntemleri ile ilgili yönergeler içeren bir bilgi notu oluşturuldu.

Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR)’nin ETKİNİZ AB Programı desteğiyle gerçekleştirdiği “Yerel Medya Veri Tabanı Araştırması” yayına açıldı. Türkiye’de yerel medyayı odağa alan ilk census araştırmasını oluşturan çalışmada, 81 ilde faaliyet gösteren tüm yerel medya kurumları ve bu kurumlara dair temel demografik özelliklerin tespit edilmesi hedeflendi. Temmuz 2020 ve Şubat 2021 tarihleri arasında 8 ay boyunca yürütülen proje kapsamında yöntem olarak birbirini destekleyen ve iki etaptan oluşan karma bir araştırma metodolojisi uygulandı.

İlk etapta, Türkiye’deki faaliyet gösteren tüm yerel kurumlarının saptanabilmesi için güncelde var olan tüm veri tabanları ve basın listeleri incelendi, il bazlı özel web taramaları yürütüldü. Yürütülen bu detaylı masabaşı tarama sonucunda yerel medyada aktif olarak faaliyet gösteren 3240 yerel medya kurumu olduğu belirlendi.

İkinci etapta ise elde edilen verilerin teyidi ve daha kapsamlı verilere ulaşılabilmesi için kapsamlı bir saha araştırması yürütüldü ve 1222 yerel medya kurumu ile anket gerçekleştirildi.

Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR), ETKİNİZ’in işbirliğiyle; 29 Temmuz 2020 kabul edilip Ekim 2020’de yürürlüğe giren 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un güncellenmiş halinin etkilerini gözlemeye çalışan ‘Sosyal Medya Yasasının Basın Özgürlüğü Üzerine Etkileri İzleme Araştırması’ isimli kantitatif (nicel) bir araştırma yürüttü. Bu bağlamda Ekim 2020 ile Nisan 2021 tarihleri arasında haklarında kaldırma kararı verilmiş 35 kurumda 658 haber listelendi. Araştırmada haberin konusunu, habere konu olan öznenin/davacının pozisyonunu, kaldırma kararının sebebini ve kararın iletildiği kurumu içeren dört ayaklı bir tasnif metodu oluşturuldu; bahsi geçen kararlar bu yönteme göre sınıflandırıldı. Böylelikle taranan tarihler arasında çıkarılan kaldırma kararlarının niceliksel ağırlığını çeşitli başlık ve kompozisyonlarda görebilmenin önü açıldı. 

MEDAR bu raporla, yasanın içerik kaldırma kapsamının, basın özgürlüğü ve yurttaşların haber ve bilgiye erişim hakkı çerçevesindeki etkisini ölçmeyi amaçlıyor.

Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR) ETKİNİZ’in desteğiyle birlikte, yerel medyada faaliyetlerini sürdüren kadın gazetecilerin mesleki tecrübelerini inceleyen “Yerel Medyada Kadın Gazeteci Olmak: Sorunlar ve Çözüm Önerileri” isimli bir kalitatif (nitel) araştırma gerçekleştirdi. 2020 yılının Temmuz ayında başlayan ve üç ay süren araştırma sırasında Türkiye’nin farklı bölgelerindeki yerel medya kurumlarında çalışan 30 kadın gazeteciye ulaşıldı ve bu gazetecilerle yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar yürütüldü. Bu mülakatlardan elde edilen veriler ışığında, yerel medyadaki kadın gazetecilerin mesleki durum tespiti (çalışma koşulları, mesleki donanım ve gelişim imkanları), ihtiyaç analizi (karşılaşılan cinsiyet temelli ayrımcılıklar, mesleki engel ve gereksinimler) ve saptanan sorunların çözümüne yönelik politika önerilerini içeren bir rapor oluşturuldu.

MEDAR bu raporla yerel medyadaki kadın gazetecilerin mesleki sorun ve ihtiyaçları üzerine somut veriler ortaya koyarak, Türkiye’deki kadın medya gazetecilerin temsiliyetini ve görünürlüğünü arttırmayı amaçlıyor.

MEDAR, 2016 yılında Toplumsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (TAREM) tarafından hayata geçirilen ‘Alternatif Medya ve Yurttaş Haberciliği Platformları’nın aktif takipçilerinin profili araştırmasının devamı olarak Guardian Foundation ve Norveç Sosyal Bilimler Derneği desteğiyle, sahası Nisan-Mayıs 2018’de yapılan ve ilk sonuçları Temmuz 2018’de açıklanan “Gazetecilerin Yurttaş Haberciliği Algısı” başlıklı bir araştırma yapmıştır. Araştırma kapsamında İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Adana şehirlerinden 301 gazeteciyle telefon ve yüz yüze görüşme yoluyla görüşülmüştür….

Araştırmanın kapsamlı raporu 2018 Aralık ayında yayınlanacaktır.

Toplumsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (TAREM) tarafından Nisan-Mayıs 2016’da sahası online olarak hayata geçirilen ve ülke çapında 1299 kişinin katıldığı “Alternatif Medya ve Yurttaş Haberciliği Aktif Takipçi-İzleyici Algı Araştırması” sonuçları 13 Temmuz 2016’da düzenlenen bir çalıştayla kamuoyuna açıklandı. (Haber linki)

TAREM Araştırma Koordinatörü Yunus Erduran ve TAREM Genel Koordinatörü Gökhan Biçici yönetiminde hayata geçirilen araştırmanın asistanlığını Gizem Alpakgir Cevheri yaptı. Araştırma soru formunun hazırlanmasında Doç.Dr.Bora Ataman, Doç.Dr.Barış Çoban, Yard.Doç.Dr Gülüm Şener, Dr.Serap Altekin danışmanlık yaptı.

Toplumsal Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin (TAREM) ilk resmi araştırması Alman Rosa Luksemburg Vakfı (RLS) desteğiyle 2007 yılında sahası yapılan ve sonuçları 2008 Şubat ayında İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde düzenlenen sempozyumla açıklanan “İşçiler ve Kitle İletişim Araçları Araştırması” oldu. TAREM Araştırma Koordinatörü Yunus Erduran ve TAREM Genel Koordinatörü Gökhan Biçici yönetiminde hayata geçirilen araştırma kapsamında 10 farklı ilde, inşaat, metal, dokuma/tekstil, genel işler (yerel yönetim), büro-ticaret, gıda sanayii, konaklama-eğlence, petro-kimya, eğitim, sağlık, haberleşme ulaşım işkollarından 583 sendikalı, 316 sendikasız-sigortalı, 102 sendikasız-sigortasız, toplam 1001 işçi ile görüşülmüştür. Araştırma daha sonra TAREM Yayınları tarafından e-kitap haline getirilmiştir.

Medya Okuryazarlığı Araştırması Yunus Erduran; araştırmacı, sosyal girişimci, yazar ve belgesel yapımcısı. 25 yıldır Türkiye’de çok farklı konularda sosyal araştırmalar yürütüyor. Yeni/alternatif medya alanında yurttaş gazetecilerin bir araya getiren sosyal girişimlere öncülük yapıyor. yurttaş haberciliği, araştırmacı gazetecilik veri gazeteciliği ve alternatif medya trendler üzerine çeşitli projeler yürütmekte. Bu alanlarda yürüttüğü çalışmaları 3 kitap ve farklı makaleler le yayınlamıştır. Açık Radyo ve İmece TV’de sunduğu dünyada ve Türkiye’de yapılan araştırmaları konuşan araştırma programı serisine şimdi @Araştırmaca isimli podcast ile devam ediyor